Faruk Bey'in omuzlarında 'dünyanın yükü var.’ , Ayşe kendini 'kuş gibi hafif' hissediyor. Mehmet Bey 'sinirden çatladığını’ , Zeynep Hn. komşusu 'zehirli bir yılan gibi’ olduğunu ve şair 'ruhu aşktan kanatlandığını’ söylüyor.

Hepimiz bu tür ifadeleri günlük hayatımızda sıkça kullanmaktayız ve bulunduğumuz duygusal durumu bir benzetme yapara,k bu tür duygu yüklü resimlerle anlatmaya çalışıyoruz.

METAFOR, bir kavramın, durumun veya nesnenin doğrudan kendisiyle değil, bir başka kavram, durum veya nesne kullanarak, dolaylı yoldan anlatmaktır. Bir metafor aslında yoğun duygu taşıyan bir resimdir, bir imgedir ve kelimelerden çok daha etkilidir. Metaforların anlatım gücü çok etkileyici olduğu için, reklamlarda, çocuk masallarında, öğretimde, v.s. sıkça kullanılmaktadır. Tasavvuf büyükleri hikayelerinde sık sık metaforlar kullanarak sohbetlerinde bilgi aktarımda bulunuyorlardı. Bir örnek verelim:

Mevlana Hazretleri 'her insanın anlama, öğrenme kapasitesi ve gelişim seviyesi farklı; herkesten aynı anlayışı beklemek sonuçsuz kalır’ içeriğini bu komplike soyut cümleyle söyleseydi, herhalde pek kimse bu kadar etkilenmezdi.

Fakat o bizi bir çanak atölyesine götürüyor ve masanın üzerindeki çömleklere bakmamızı istiyor: 'Biri küçük bir tabak, biri bir yumurtalık, biri orta boylu bir testi, öbürü de devasa bir çömlek. Yumurtalıktan çömlek kadar su almasını bekleyebilir miyiz?’ diye, bir soru sorar.

Bugün dikkatinizi özellikle kendinizle ilgili kullandığınız metaforlara çekmek istiyorum:

Yukarıdaki 'zehirli yılan’ örneğinde olduğu gibi, söyleyenin aklına zehirli bir yılan getiriyor, fakat yalnız onunla kalmıyor. Ona karşı duyduğunuz korkuyu ve hatta bu benzetme yaptığınız kişiyi gördüğünüzde bir rahatsızlık duygusu, belki de uzaklaşma veya kaçma isteği doğabilir. Yani bilinçaltımız 'bu sadece bir varsayım’ demez, onu gerçekten öyle algılar ve 'dikkat, yılan her an sokabilir veya kaç’ diye, bir komut bekler!!

Bir insan, yukarıdaki Faruk bey örneğindeki gibi 'omzunda dünyanın yükü’ olduğunu söylerse, kendini ezilmeye yakın ve yorgun hissediyordur. Fakat bununla kalmıyor. Burada ki görsel imgeleme hemen bir ayna gibi duygusal dünyasına ve hatta fiziksel dış görüntüsüne de yansımıştır. Omuzları çöküktür, yüz ifadesinde de bıkkınlık vardır. Kocaman dünyayı taşımak kolay mı, sizce ? Faruk bey eğer 'dünyayı omzumda taşıyorum’ kanıyı uzun bir zaman kullanırsa ve onun içeriğini değiştirmezse, çok mutlu bir hayat yaşadığını düşünemeyiz, çünkü hep korkunç bir 'yük’ altında.

Hepimiz metaforik anlatım kullanıyoruz bilinçli olarak veya çoğumuz belki yarattıkları etkinin farkına varmadan. Pozitif bir metafor sizi nasıl 'ateşleyebilirse’ , negatif bir metafor hayatınızı da 'cehenneme çevirebiliyor' veya hiç olmasa bir çok açıdan engelleyebiliyor.

Ne yapabiliriz şimdi? 'Maceralı bir keşif gezisine’ çıkmak ister misiniz?
O zaman bir kaç gün boyunca yanınızda bir kalem ve bir not defteri bulundurun, kendinizi ve başkalarını dikkatlice dinleyin, kullandığınız her resimli anlatımı veya... gibi ile biten cümlelere dikkat edin ve yakalayın. Adeta bir 'metafor avcısı’ olun ve onları toplayın. Onlara bakın ve hissedin, nasıl bir etki yaratıyorlar sizde.

Şimdiki adım negatif olanların içindeki güçsüzleştiren etkiyi değiştirip size pozitif bir metafor yaratmak. Mesela işiniz için nasıl bir metafor kullanıyorsunuz?

Pazartesi günü işe gitmek 'bir işkence’ mi, yoksa çalışırken 'sıkıntıdan patlıyor’ musunuz? Peki şöyle bir cümleyi denesek 'iş yerim bereket akan berrak bir pınar’ gibi veya 'ailemi beslemek için bir kutsal bir hediye’ demek, nasıl olurdu? Çocuklarınız varsa, onlara nasıl bir metafor kullanıyorsunuz?

'Çığırımdan çıkartan’ veya 'söz dinlemez yaramazlar’ mı? Şöyle bir bakış açısı nasıl duygu ve içerik değiştirir: 'Yaşamı öğrenmeyen çalışan kıymetli varlıklar’ veya tecrübe kazanmak için uğraş veren değerli eserlerimiz’ demek, çok farklı.

Ya hayata nasıl bakıyorsunuz?

Hayat 'bir çile’ mi, 'zor sınavlarla dolu taşlı bir yol' mu? Peki, 'Hayat her durağında bana öğrenme ve gelişme fırsatını veren keyifli bir yolculuk' kulağa nasıl geliyor?

Kullandığınız metaforlara dikkatlice bakın, eğer sizi güçsüzleştiriyorsa, onun yerine farklı, yaratıcı, sizi güçlendirecek metaforlar kullanın. Bir tek bunu yapmakla hayatınızı daha kaliteli ve mutlu hale getirebilirsiniz.

‘Işık dolu’ günler diler, her şeyin gönlünüzce olsun!
Sevgilerimle